ව්‍යසනයකට බිඳය නොහැකි ලාංකිකයාගේ මනුස්සකම

ශ්‍රී ලංකාව කියන්නේ වසර දහස් ගණනක් පුරා සංස්කෘතික, බෞද්ධ, සිංහල, ද්‍රවිඩ, මුස්ලිම්, ක්‍රිස්තියානි යන සියලුම ජන කොටස් එකට ජීවත් වූ, ස්වභාවධර්මයට ගරු කරමින්, ගංගා, වැව්, පවුරු, වාරි කර්මාන්තය සමඟ ජීවිත හමුවූ දේශයකි. ඒ දේශය තුළ ජලය කියන්නේ ආශිර්වාදයක් වූ පරිදිම දැන් එය විනාශකාරී බලවේගයක් ලෙසත් යථාර්ථයට පත්ව තිබෙයි. විශේෂයෙන්ම වර්ෂා කාලයන් තුළ ඇතිවන ගංවතුර, භූමි පෙරලීම්, මහා වැසි, වායු දැඩි සුළං වැනි ස්වභාවික විපත්තු අද වනවිට ශ්‍රී ලංකාවේ සාමාන්‍ය ජීවිතයක අත්භූත නොවන සංසිද්ධි බවට පත්ව ඇත. නමුත් මේ විපත් අතරින් අපට හමුවන ඉතාමත් වටිනාම, අමිලම දෙය වන්නේ “මනුස්සකම” යන වචනයේ සැබෑ අර්ථයයි.

ශ්‍රී ලංකාවේ කැලණි ගඟ, කළු ගඟ, නිල්වලා ගඟ, ගිං ගඟ, මහවැලි ගඟ වැනි ගංගා වර්ෂා කාලයන්ට සමගාමීව වරින් වර මහා ගංවතුර රැලි ඇති කරමින් දහස් ගණන් වූ ජනතාවගේ ජීවිත අවදානමට ලක් කර ඇත. නිවාස, වාණිජ ස්ථාන, වගා බිම්, පාරවල්, පාලම්, ජල නල පද්ධති සියල්ල විනාශයට පත් විය. එවැනි අවස්ථාවල රාජ්‍ය පද්ධති, ආරක්ෂක හමුදා, ආපදා කළමනාකරණ ඒකකය මෙන්ම සාමාන්‍ය ජනතාව ද සජීවී ලෙස එකට එක්වී ජීවිත රැක ගැනීමට පියවර ගත්තහ.

එහෙත්, මේ සියලූම විපත් මධ්‍යයේ සිදුවන්නේ මිනිසාගේ අභ්‍යන්තරයේ ඇති හොඳම මනුස්සකම විවර වීමයි. තමන්ට නොහුරු වූ මිනිසෙකු වෙනුවෙන්, ආගම, ජාතිය, දේශපාලනය, වාණිජ ලාභ හෝ නාම පිරිසිඳු කිරීම් අතහැර, ජීවිතයක් බේරා ගැනීම සඳහා දිව යන තරුණයෙක්, පදිංචිය අතහැර නාදවත් තැනකට පැමිණි මවකගේ දරුවා උරහිසේ තබාගෙන ජලයට පැන යන හමුදාවේ සෙබලෙක්, තමන්ගේ කාමරයේ දොර විවෘත කර ගංවතුරේදී අසරණව පැමිණෙන අය සඳහා නවාතැන ලබා දෙන මහළු කාන්තාවක් – මේ සියල්ල අපේ රටේ ගංවතුර සමඟ එක්ව දිග හැරෙන මනුස්සකමගේ ජයග්‍රහණයයි.

අද වනවිට ගංවතුර අපට ස්වභාවික විපතකට වඩා මිනිසා විසින්ම නිර්මාණය කරගත් ආපදාවක් ලෙස දෘශ්‍යමාන වේ. අධික නගරීකරණය, ගඟ සහ ඇළ මඟ නිසි පරිදි නඩත්තු නොකිරීම, කසළට ගංගාවන් පිරවීම, වගකීමකින් තොර සංවර්ධන ව්‍යාපෘති, අක්‍රමික ඉඩම් භාවිතය යන මේ සියල්ල ගංවතුර තත්ත්වය තවදුරටත් දරුණු කර තිබේ. නමුත් ගංවතුරේදී විනාශ වන්නේ පමණක් දේපළ නොවේ. එහිදී කඩා වැටෙන්නේ මව්වරුන්ගේ සිත්, දරුවන්ගේ සිහින, මහළුන්ගේ ජීවිතේ අවසන් බලාපොරොත්තුන්ය.

එවැනි අවස්ථාවල මනුස්සකම යළි උපදිනු ඇත. සමාජ මාධ්‍ය ඔස්සේ එක රැයකින් රුපියල්ල ක්ෂ ගණනක් එකතු කර ජලයෙන් බැට කෑ ප්‍රදේශවලට රැගෙන යන තරුණ තරුණියන්, තම වෙළඳසැල්වල සිට ආහාර පැකට් නොමිලේ බෙදා දෙන ව්‍යාපාරිකයන්, ගුරුවරුන්, පූජකවරුන්, ඉංජිනේරුවන්, වෛද්‍යවරුන් හා වෙනත් සියලු වෘත්තීන් එක්වී ජාතියීය නොව “මානුෂීය” පදනමකින් ක්‍රියාත්මක වීම අපට නැවත නැවතත් දැකගත හැකි වෙයි.

ශ්‍රී ලංකාවේ බොහෝමයක් ගංවතුර විපත් වලදී විශේෂයෙන්ම අවධානය යොමු වන්නේ කැලණි ගඟ අවට පදිංචි ජනතාව වෙතය. කොළඹ නගරය සහ එයට ආසන්න පහත් භූමි ප්‍රදේශ, වසරකට එක් වරක් හෝ දෙවරක් වත් ගංවතුර අත්විඳිති. එසේ වුවද ඒ ජනතාව මුවා වූ පරිත්‍යාගශීලි බව, ඉවසීම, සහයෝගිතාව අපට රටක් ලෙස ඉගැන්විය හැකි පාඩමකි. කුඩා නිවසක ජීවත් වන පවුලක් තම සම්පූර්ණ දේපළ ජලයේ ගසා ගිය පසුද “අද අපි බේරුණා” යන වාක්‍යයෙන් සතුටට පත් වීම මනුස්සකම නැමති මහා ආත්මශක්තියෙහි සංකේතයයි.

එහෙත් ප්‍රශ්නයක් පැන නගින්නේ මෙතැනයි. අප මේ සෑම විපතකින්ම පසු මනුස්සකම පිළිබඳ කතා බහ කරමින්, සමාජ මාධ්‍ය තුළ සංවේදී පණිවිඩ බෙදා හදාගෙන, මාස කීපයකින් ඒ සියල්ල අමතක කර නැවත පෙර පුරුදු ජීවිතයට යෑමයි? ගංවතුර යළි පැමිණේ. ඒ සමඟම යළි මහා මනුස්සකම ද අවදියට නැගෙයි. නමුත් ඒ අතරතුර අප කරන්නේ කුමක්ද? ස්ථිර විසඳුම් සඳහා අපව බැඳුම්කර ගන්නා සමාජ වගකීමක්, රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්ති, පාලන ක්‍රමවේද, ජන සංවේදී සංවර්ධන ආකෘති තිබේද යන්න දැඩි ලෙස විමසිය යුතු කාලය දැන් උදාවී ඇත.

ගංවතුර යනු ස්වභාවධර්මයෙන් පමණක් ඇතිවන ප්‍රතිඵලයක් නොවේ. එය මිනිසාගේ අධික ලෝභය, පරිසර විනාශය, නීති ගරුක නැති කම යන සියල්ලේ එක්තුවකි. ගස් කපන විට, කඳු කැණීමේදී, නගරවල කසළ ජල මාර්ගවලට හෙළන විට, අපි නොදැනුවත් ලෙසම හෙට දිනයේ ගංවතුරට මාවත් හදා දෙනවා. ඒ නිසා ගංවතුර පිළිබඳ විමර්ශනය මනුස්සකමෙන් පමණක් සීමා විය යුතු නොවේ. එය වගකීම, දීර්ඝකාලීන දෘශ්ටිය, නීතිගත පාලනය සහ සමාජ විනය සමඟ බැඳී තිබිය යුතුය.

ගංවතුරේදී තාවකාලික ආධාර ලබා දීම, ආහාර පැකට් බෙදා දීම, ඇඳුම් බෙදා දීම ඉතාමත් වැදගත්යි. නමුත් වඩා වැදගත් වන්නේ ඒ ජනතාට නැවත ජීවිතය ගොඩනැගීමට අවශ්‍ය ස්ථිර පහසුකම් ලබා දීමයි. නිවාස, පිරිසිදු ජලය, විදුලි සැලසුම්, වගා බිම්, ළමා අධ්‍යාපනය, මානසික සුවසේවාව මේ සියල්ල ගංවතුරෙන් පසු සමාජයෙහි අත්‍යවශ්‍ය කරුණු බවට පත්වේ. ඒ සඳහා අපට හැම විටම “ආධාර” වෙනුවට “ජීවිතය පිහිටුවීම” යන දෘශ්ටියට යොමු විය යුතුය.

අපි ආඩම්බර විය හැකි ජාතියක් බවට පත් වන්නේ මේ දුෂ්කර කාලවල අපි එකට සිටින නිසාය. ජාතිය, ආගම, භාෂාව, දේශපාලන පැහැදිලිවීම් සියල්ල ජලයට යටවී අවසානයේ ඉතිරි වන්නේ “මනුස්සයෙක්” පමණි. ගංවතුර දිනවලදී දකින්නට ලැබෙන ඒ එකමුතු භාවය, සාමය, අන්‍යෝන්‍ය විශ්වාසය අපේ රටට සදාකාලික වශයෙන් රැගෙන යා හැකි වන්නේ නම්, ගංවතුරෙන් පසුවත් ඒ මනුස්සකම රැඳවිය හැකි වන්නේ නම්, එය හැම විපතකටම වඩා මහත් ජාතික ජයග්‍රහණයක් වනු ඇත.

අද ලෝකය පුරා දේශගුණික විපර්යාසයත් සමඟ ගංවතුර, සුළි කුණාටු, උණුසුම් තත්ත්ව, වියළි කාලයන් වැනි ස්වභාවික විපත් වර්ධනය වෙමින් පවතී. ශ්‍රී ලංකාවද එයින් බැහැර නොවේ. එයට මුහුණ දීමට හැකි එකම ශක්තිය වන්නේ විද්‍යාත්මක සැලසුම්, නීතිගත සංවර්ධන ක්‍රම, පරිසර හිතකාමී ජීවිත රටා සහ ඒ සියල්ලේ මධ්‍යයේ පවත්නා මනුස්සකමයි.

අවසන, ගංවතුර අපට පැහැදිලි කර දෙන්නේ එක බලාපොරොත්තුවක් පමණි. එය මනුස්සයා මනුස්සයෙකු ලෙස නැවත නැවතත් උපදින්නට ඇති අවස්ථාවකි. අප සියලු දේ අහිමි වූ මොහොතේද තවත් කෙනෙකුට බෙදා දීමට අප තුළ තවමත් ඉතිරිව ඇත්තේ “හදවත” බව ගංවතුර අපට මතක් කර දෙනු ඇත. එය සමාජයක් ලෙස අප සතු මහා ධනයයි.

ගංවතුර යනු විනාශය පමණක් නොව, මනුස්සකම නමැති එළිය යළි පහන්වන මොහොතද වන බව අප අමතක නොකළ යුතුය. ඒ එළිය සැමදා දැල්වෙන්නට, අප එක් එක් දෙනා ලෙස නොව, රටක් ලෙස, ජාතියක් ලෙස අපගේ වගකීම ඉටු කළ යුතු කාලය දැන් පැමිණ ඇත.